Jakie są zasady transmisji nazwisk w Chinach ? Czy są podobne jak u nas? Jakie imiona nadaje się najczęściej dzieciom?
Na te pytania udzielę dzisiaj odpowiedzi, postaram się również opisać dość zaskakującą genealogię synostwa w Chinach.
Chiny są najstarszym państwem na świecie używajacym nazwiska. Praktyka ta sięga ponad 4000 lat, w Europie zaś datuje się od XII wieku.
Nazwisko rodowe odnosi się do wspólnego przodka, a więc więzy krwi są kwestionowane wspólnym klanem(宗zong) uhonorowanym tym samym przodkiem.
Transmisja rodowego nazwiska (姓;xìng) jest bardzo prosta, dziecko otrzymuje po urodzeniu nazwisko swego ojca, rzadziej bywa aby nosiło nazwisko matki. Jedynie w matrialchalnej grupie Mosuo dziecko dziedziczy matczyne nazwisko. Jest to dawny matrylinearny system pokrewieństwa, w którym potomstwo automatycznie po urodzeniu włączane jest do grupy matki i pozostaje jej członkami przez całe życie.
Gdy matka jest znaną osobistością jej dziecko nieoficjalnie może przyjąć matczyne rodowe nazwisko. Moja chińska przyjaciółka ma 17- letniego syna, będącego owocem jej nieślubnego związku z cudzoziemcem. Młodzieniec nosi nazwisko matki. Jest to w pewnym stopniu wyjątek od reguły.
Kobieta po ślubie zatrzymuje swe panieńskie nazwisko. Tak przynajmniej to wygląda w należącej do większości narodu Han. W praktyce jednak mężatki zwą się przez sąsiadów, przyjaciół i znajomych po nazwisku mężą. Podobnie jak nauczycielki w szkołach.
Na ogół nazwisko Chińczyków składa się z jednej sylaby, a imię z jednej lub z dwóch sylab. Tradycyjnie nigdy nie spotkamy samego imienia bez nazwiska. Chyba, że jesteśmy szczególnie bliscy danej osobie. Gdy zwracamy się do drugiej osoby na ogół mówimy jej nazwisko i imię. Gdy chcemy użyć tylko nazwiska dodajemy pani, pan, profesor, itp. Również w oficjalnych dokumemtach widnieje nazwisko a za nim imię i podobnie na końcu dodaje się pani, pan, dr, nauczyciel, dyrektor i dawniej jeszcze dodawano towarzysz同志 -tóngzhi. Dzisiaj słowo tongzhi jest synonimem homoseksualisty. Dla odróżnienia pokoleń męskich dodaje się przed nawiskiem stary mały(老Lǎo) mały (小 Xiǎo).Taki sposób określania kogoś jest efektem odróżniającym dwa pokolenia jak również jest wyróżnieniem sentymentalnym. Do kobiety tylko się można zwrócić przez小 Xiǎo.
W liczebnym kraju o 56 narodach transmisja nazwisk jest odmienna w każdym narodzie. Proponuję skupić się na wspólnych zasadach dla wszystkich narodów.
Lista nazwisk wymieniona w dokumentach historycznych jest nieoczekiwanie długa , składa się aż z 12 000 nazwisk. Wśród nich odnajdujemy 5000 nazwisk monosylabicznych, 4000 dwuzgłoskowych, 2000 od 3 do 9 syllab. W/g spisu ludności z 2007 roku w Chinach istnieje 4700 popularnych nazwisk, spośród nich tylko ponad 100 jest najczęściej spotykanych:
Wang 王, Li李,Zhang张 Chen (陈), Lin (林), Huang (黃), Wu (吴), Liu (刘), Cai (蔡) ,Yang (杨), Zhao (赵), Zhou (周)
oraz inne:
Xu (徐), Sun (孙), Ma (马), Zhu (朱), Hu (胡), Guo(郭), He (何), Gao (高), Lin (林), Luo (罗), Zheng (郑), Liang (梁).
W bankach lub w instytucjach znajduje się czasami nawet 300 osób o tym samym nazwisku i jeszcze na dodatek o tym samym imieniu, gdyż imiona również mogą być identyczne.
W języku chińskim podobnie jak i w japońskim, wietnamskim i węgierskim nazwisko występuje przed imieniem. Dla przykładu doskonale wiemy, że w polskim jest odwrotnie.
Innym ciekawym tematem jest wybór chińskich imion, których w porównaniu z naszym językiem jest „ nieskończenie dużo’’. Chińskie imiona są jedno lub dwusylabowe.
Jak Chińczycy wybierają imiona dla swych pociech?
W niektórych rodzinach tradycyjny zwyczaj zwanyxian ren yi li ze jest nadal praktykowany. Reguła ta determinuje wybór pierwszej sylaby imienia dziecka z pokolenia na pokolenie. Podam przykład:
· w rodzinie LI wszystkie siostry i bracia otrzymują imię zaczynające się sylabą JIA, a więc Jiacheng, Jiarong, Jiacheng, Jiaxing i Jiabao. Dorośli ojcowie w następnym pokoleniu dadzą swym dzieciom imię zaczynające się od sylaby Zhi: Zhixi, Zhian, Zhiwei, Zhidong, Zhizhong.
· tak więc w rodzinie wszyscy kuzyni dzielą nie tylko to samo rodowe nazwisko, ale również prefiks swego imienia. I tak to przechodzi z pokolenia na pokolenie.
Bystry Czytelnik lub raczej znający chiński zauważy, że reguła ta odnosi się do linii ojcowskiej i głównie do męskich potomków...
Oprócz tego tradycyjnego zwyczaju przypisuje się imię dla dzieci korzystając z poezji, astrologii i przesądów. Starsze dziecko otrzymuje imię z pojęciem siły, pracowistości, mądrości. Oznacza to, że młodsze rodzeństwo ma pokładać w nim wszelkie swe nadzieje i opiekę. Gdy podczas ciąży w rodzinie doszło do tragedii lub śmierci, noworodek otrzyma imię składające się z AN i oznaczające bezpieczeństwo.
Oczekując przyjścia na świat dziecka, wybór imienia przez rodziców jest delikatny i trudny. Wybór jest podporządkowany osobliwym system znaków, fonetycznym aspektem i semantycznym wyglądem graficznym. Imienia nie wybiera się z listy imion znalezionych np. w kalendarzu, nadaje się je w zależności od cech charakteru predestynowanym dziecku lub wybiera się szukając wskazówek w horoskopie.
Po urodzeniu ‘’imię mleczne” np. Mały Skarb jest nadawane i używane w początkowych latach dziecka, a w praktyce może być używane nawet przez kilka lat.
W Chinach istnieje wiele imion oznaczających jasność MING, sukces JOUCHENG lub skarb BAO. Imiona nadaje się dziecku z przekonaniem, że będą określać jego przeznaczenie. I to jest rzeczywiście prawdą, którą osobiście gwarantuję. Wśród moich przyjaciół i znajomych imiona doskonale pasują do ich charakterów lub zawodów oraz funkcji przez nich wykonywanych.
Istnieją imiona dla chłopców podkreślające silne cechy charakteru, wytrzymałość, szacunek dla przodków, odwagę, sukces. Mimo że wydają się trochę zanikać, żeńskie imiona zazwyczaj składają się ze znaków odnoszących się do słodyczy, piękna, kwiatów, gracji, ptaków, bizuterii...
Istnieją formy nadawania imion chińskich dla cudzoziemców. Najczęściej spotykanymi są tłumaczone fonetycznie brzmienia imion:
Anna – Ānnà, 安娜
Ada – Ā dá, 阿达
Adam – Yà dāng, 亚当
Agata – Ā jiā tǎ, 阿佳塔
Agnieszka – 曹桂英雅妮
Alicja – Aì lì xī yà, 艾莉西亚
Andrzej – Ān dé liè, 安德烈
Artur -Ā ěr tú, 阿尔图
Beata – Bèi tǎ, 贝塔
Barbara – Bā bā lā, 笆笆拉
Bogdan – Bó gé dān, 伯格丹
Damian – Dá mǐ ān, 达米安
Daniel – Dān ní ěr, 丹尼尔
Dariusz – Dà lì yóu shí, 大力尤什
Dawid – Dà wèi, 大卫
Dominik – Duō mǐ ní kè, 多米尼克
Dominika – Duō mǐ ní kè, 多米尼克
Edyta – Aì dì tǎ, 艾蒂塔
Elżbieta – Aì rè biè tǎ, 艾热别塔
Ewa – Aì wǎ, 艾瓦
Ewelina – Aì wēi lì nà, 艾薇莉娜
Filip – Fǎ wéi ān, 法维安
Grażyna – Gé lā rè nà, 格拉热娜
Grzegorz – Gé léi gē rì, 格雷戈日
Helena – Yī lián nà, 伊莲娜
Henryk – Ēn lǐ kè, 恩里克
Igor – Yī gōu, 伊缑
Ilona – Yī luó nà, 伊罗娜
Iwona – Yī wò nà, 伊沃娜
Izabela – Yī sà bèi lā, 伊萨贝拉
Jacek – Yà cí kè, 亚茨克
Jerzy – Jié qí, 杰齐
Joanna – Qiáo ān nà, 乔安娜
Jolanta – Yóu lán tǎ, 尤兰塔
Julia – Zhū lì yǎ, 朱丽娅
Justyna – Yóu sī dì nà, 尤斯蒂娜
Kamil – Kǎ mǐ ěr, 卡米尔
Kamila – Kǎ mǐ lā, 卡米拉
Karolina – Kǎ luò lì nà, 卡洛丽娜
Katarzyna – Kǎ tǎ rè nà, 卡塔热娜
Kinga – Jīn jiā, 金佳
Krystyna – Kè lǐ sī dì nà, 克里斯蒂娜
Lena – Lì nà, 莉娜
Leon – Lái áng, 莱昂
Lidia – Lì dí yà, 莉迪娅
Łukasz – Wǔ kǎ shí, 吴卡什
Maciej – Mǎ qiē, 马切
Magdalena – Mǎ gé dá léi nà, 玛格达雷娜
Małgorzata – Máo gē yǎ tǎ, 毛戈雅塔
Marcin – Mǎ ěr qīn, 马尔亲
Marek – Mǎ léi kè, 马雷克
Maria – Mǎlìyà, 玛丽亚
Mariusz – Mǎ liǔ shí, 马柳什
Marta – Mǎ ěr tǎ, 玛尔塔
Monika – Mò nī kǎ, 莫妮卡
Nadia – Nà dí yà, 娜迪娅
Natalia – Nà tǎ lì yà, 娜塔莉娅
Nina – Ní nà, 妮娜
Olga – Aò ěr jiā, 奥尔加
Oskar – Aò sī Kǎ, 奥斯卡
Patrycja – Pà tè lì xiá, 帕特丽霞
Paulina – Bǎo lì nà, 宝丽娜
Paweł – Pà wéi, 帕维
Piotr – Bǐdé, 彼得
Pola – Bǎo lā, 宝拉
Przemysław – Pǔ shí méi sī wǎ fū, 浦什梅斯瓦夫
Radosław – Lā duō sī wǎ fū, 拉多斯瓦夫
Rafał – Lā fǎ ào, 拉法奥
Renata – Lěi nà tǎ, 蕾娜塔
Robert – Luō bó té, 罗伯特
Roman – Luō màn, 罗曼
Ryszard – Léi shā ěr dé, 雷沙尔德
Sandra – Sāng dé lā, 桑德拉
Sebastian – Sài bā sī dì ān, 赛巴斯蒂安
Stanisław – Sī tǎ ní sī lā fū, 斯塔尼斯拉夫
Sylwester – Xī ěr wéi sī tè, 西尔维斯特
Sylwia – Xī ěr wéi yà, 茜尔维亚
Szymon – Xī mēng, 西蒙
Teresa – Tè lì shā, 特丽莎
Urszula – Wū sū lā乌苏拉
Weronika – Wēi luó ní kǎ, 薇罗尼卡
Władysław – Fú lā dí sī lā fū, 弗拉迪斯拉夫
Zofia – Zuǒ fēi yà, 佐菲亚
... lub zupełnie dowolnie wybierając motyw, jakość, roślinę, zwierzę lub pseudonim cudzoziemiec znajduje swe odpowiednie imię.
Według chińskiej kultury wybór imienia ma istotny wpływ na przyszłe pokolenia.
Na zakończenie ciekawostka.
Pewien pasjonat z południowej prowincji Chin – Jiangxi spędził ostatnie 20 lat nad badaniem nietypowych nazwisk chińskich. Potwierdził, że większość Chińczyków ma wspólne nazwisko takie jak Zhang, Wang, Li, Liu, Chen. Obecnie istnieje tylko setka nazwisk noszonych przez społeczeństwo chinskie.
Ten wyjątkowy badacz, pan Cheng Yinglian zainteresował się tym tematem po przeczytaniu artykułu w gazecie, wówczas to dowiedział się o nietypowych nazwiskach. Od tego czasu przewiertrował książki, pisma i inne publikacje, podróżował po Chinach poszukując rzadkie nazwiska. Jak do tej pory udało mu się zidentyfikować około 2000 nietypowych nazwisk, a wśród nich:
Zero (零Líng), Ocet(醋Cù), Duch(鬼Guǐ )i Śmierć (死Sǐ).
